Bittersweet Symphony

Donderhart

Thomas Blondeau

Can your hear me…

In juni 2005 bracht de Amerikaanse alternatieve rockband Foo Fighters het album In Your Honor uit. De groep van leadzanger en multi-instrumentalist Dave Grohl toont op deze dubbelaar twee gezichten. De ene cd bevat harde en rauwe rockmuziek, de andere akoestische songs. Het openingsnummer inspireerde de titel van de tweede roman van de in Nederland wonende Vlaming Thomas Blondeau:

‘Hier, hoor dit.’ Max zette de cd-speler wat harder. ‘Duizend mijlen ver… Dit donderhart…Het mijne is van jou, en het jouwe van mij. In your honour I would die tonight… Het is gewoon een fundamentalist! Wat heeft dat nu te maken met hoe mensen, echte mensen van elkaar…’

Blondeau is als auteur van veel markten thuis. Naast proza schrijft hij poëzie, columns en artikels (o.a. voor Goedele en NRC Handelsblad). Op de culturele website Cobra.be heeft Blondeau een eigen blog. Inspelend op de actualiteit schrijft hij wekelijks als boekendokter literatuur voor als medicijn voor maatschappelijke problemen. De voorbije weken zaten, onder anderen, Jean-Luc Dehaene (over de splitsing van BHV), misnoegde fans van Lady Gaga en Paus Benedictus XVI in de wachtkamer. Blondeau speelt handig in op actuele maatschappelijke kwesties en verbindt zo op slinkse wijze literatuur en engagement. De culturele spreidstand van Blondeau is opmerkelijk. Hoge en lage cultuur gaan op zijn blog schijnbaar spelenderwijs hand in hand.

Hear me screaming…

Als romanschrijver debuteerde Blondeau in 2006 met het veelgeprezen boek eX, een verhaal over drie Vlaamse jongeren die trachten te revolteren tegen de leegte van hun bestaan door op zoek te gaan naar artificiële roem. Aangetrokken door de schijnwerpers van de televisiezenders, zijn de hoofdpersonages toonbeelden van een generatie die er alles voor over heeft om bekend te worden. De media spelen ook een belangrijke rol in Blondeau’s tweede boek Donderhart, dat in een heldere en kernachtige stijl vertelt over de turbulente liefdesperikelen van de jonge dertiger en ambitieuze journalist Max Gosset. Op het moment van de terroristische aanslagen op 7 juli 2005 bevindt Max zich in Londen, waar hij voor het tijdschrift Criterium een bekende Amerikaanse thrillerauteur geïnterviewd heeft. De dramatische gebeurtenissen worden op de achtergrond gedrongen door de onverwachte ontmoeting met zijn ex-vriendin Eva een dag eerder.

Breaking in the muted sky…

Die dag begon met een porseleinen schaal die door ruziemakende buren door het open slaapkamerraam van Max en zijn huidige vriendin Véronique gegooid werd. De openingsscène van Donderhart is een voorafschaduwing van de bomaanslag die Londen, en bij uitbreiding de hele Westerse wereld, zou opschrikken:

Wat was het? Wat vloog door het openstaande raam en kletste uiteen op het parket? (…) Hij rukte aan zijn hand, wist niet waar eerst aandacht aan te besteden; het geschreeuw op straat, het maagzuur dat in zijn tong beet, de pijn die als een brok glas heen en weer schoof in zijn hoofd.

De paniek en verwarring waarmee Max uit zijn slaap opschrikt, blijken de volgende dag bij een maatschappelijk veel ingrijpendere gebeurtenis volledig afgestompt te zijn. Hij verslaapt zich en mist hierdoor niet alleen de aanslag zelf, maar ook de kans op een brandend actueel artikel uit het epicentrum van de getroffen stad. Terwijl de buitenwereld koortsachtig op zoek is naar overledenen en slachtoffers, is Max volledig in de ban van Eva. Hij raakt verstrikt in een web van verdrongen beelden, herinneringen en gevoelens dat de rest van de wereld naar de achtergrond verbant. Max’ dwangmatige denken aan Eva leidt tot een beklemming die als een rode draad op verschillende plaatsen in de roman opduikt. Hij tracht op die momenten werktuiglijk zijn polsslag te voelen:

Hij drukte twee vingers van zijn vrije hand tegen zijn halsslagader. Hij voelde niks. Hij wachtte, wachtte tot het bloed in zijn aders zou opgutsen om hem die kalmerende, levensverzekerende bons te doen voelen. Maar niets gebeurde. Zou het net die laatste seconden van zijn bewustzijn zijn ingegaan?

De gevolgen van de ontmoeting met Eva zijn niet alleen verstikkend voor Max, maar ook voor de lezer. Die herkent weliswaar de symptomen van ludduvuddu, maar beseft in tegenstelling tot Max vrijwel onmiddellijk dat er niets goeds van kan komen. Frustratie volgt op het initiële gevoel van herkenning. Blondeau focust teveel op de emotionele strubbelingen tussen Max en Eva. Cat Stevens verwoordde in 1967 het gevoel waar Max een hele roman mee worstelt: ‘The first cut is the deepest’.

This thunder heart…

Max’ verdoofde bewustzijn en verlaagde polsslag staan in schril contrast met de verhoogde hartslag van de buitenwereld. Het weerzien en de daaropvolgende ontmoetingen met Eva betekenen een zodanige aanslag op zijn gemoed dat de buitenwereld verdwijnt en de (emotionele) binnenwereld overheerst. Blondeau raakt weliswaar aan enkele politieke, religieuze en culturele pijnpunten, zoals terrorisme en de niets ontziende media, maar deze fungeren slechts als achtergrond voor een banale liefdeshistorie. Op die manier verstoort de auteur de verwachtingen van de lezer. In Donderhart is er geen plaats voor stofwolken, sirenes, chaos of ontsteltenis. De aanslag in Londen fungeert alleen als decor voor een al bij al voorspelbare liefdesgeschiedenis. Vier jaar na de aanslagen in New York en een jaar na die in Madrid, wordt het hart van de Westerse wereld opnieuw opgeschrikt. Blondeau verkiest echter de donder in het hart van zijn protagonist boven de verwarring en pijn van miljoenen anderen.

Echoing a thousand miles…

Structureel zit de roman goed ineen. De auteur creëert een netwerk van echo’s en spiegelbeelden. De verbindingen tussen heden en verleden, ratio en emotie vormen samen met de onderlinge verbanden tussen de verschillende personages de ruggengraat van de roman. Zo is een gebroken stuk servies een beeld dat twee belangrijke momenten met elkaar verbindt. Na het voorspel gaat Eva opzoek naar een condoom en trapt ze in een scherf van een gebroken koffiekopje. Ze vraagt zich af of het vocht dat ze voelt aan de onderkant van haar voet bloed is. Dit doet terugdenken aan het begin van de roman en de porseleinen schaal die door het open slaapkamerraam naar binnen vliegt. De andere vrouw in Max’ leven, Véronique, bleek minder geluk te hebben:

Max zag hoe Véronique haar been tegen haar bovenlijf drukte. Haar handen omknelden de voet. Ze begon te jammeren en te vloeken. (…) ‘Je voet bloedt. We moeten het uitwassen,’ zei Max. Ze hinkte naar de badkamer. Een grote scherf porselein stak als een bebloed stuk haaienkaak uit de houten vloer.

Het structurele maatwerk gaat echter ten koste van de spanningsopbouw. Blondeau vermijdt zorgvuldig scherpe kantjes, waardoor het verhaal een enorme vaart krijgt. De steeds terugkerende beelden en situaties illustreren de dwangmatige cyclus van Max’ gedachten, maar laten weinig ruimte voor intrige en spanning.

Bad Romance?

De combinatie van literatuur en engagement heeft de afgelopen maanden naar aanleiding van Thomas Vaessens’ pamflet De revanche van de roman (2009) tot heel wat discussie geleid. Vaessens meent dat goede literatuur een relevante bijdrage moet leveren aan de actuele maatschappelijke debatten. Donderhart lijkt zich af te zetten tegen dit soort opvattingen. De aanslag die de ontmoeting met Eva op het gemoed van Max pleegt, heeft voor hem veel vérstrekkender gevolgen dan de bommen op Londense metrotoestellen en buslijnen. In deze roman primeert liefde boven geopolitieke gebeurtenissen. Individuele gevoelens vormen een grotere bedreiging voor het eigen bestaan dan aanslagen met een globale maatschappelijke weerklank.

Het resultaat is een ouderwetse en larmoyante liefdeshistorie. In plaats van een vinger aan de pols van de eenentwintigste eeuw te houden, kiest de auteur voor achterhaalde romantiek. Blondeau verkoopt drama. De flaptekst verwijst naar de aanslagen: ‘London, 7 juli 2005. Om 9 uur ’s ochtends worden drie metrotoestellen en een dubbeldekker door bommen getroffen’. Donderhart is echter een pathetisch liefdesverhaal, wat indruist tegen het de verwachting die het omslag creëert. Te meer omdat Blondeau zichzelf profileert als een jonge en hippe dertiger die mee is met zijn tijd en bovendien (op zijn blog) maatschappelijke kwesties niet uit de weg gaat. Net als zijn inspiratiebron, multi-instrumentalist Dave Grohl, is Thomas Blondeau geen one trick pony. Van enige consequentie is in zijn veelzijdige profileringsdrang echter weinig te merken. Als boekendokter meent Blondeau dat er voor literatuur een maatschappelijke functie is weggelegd, als auteur lijkt hij met deze negentiende-eeuwse liefdeshistorie het tegendeel te bewijzen.

In Your Honor bleek uiteindelijk niet de beste cd van de Foo Fighters te zijn. Ik geloof dat Blondeau ook meer in huis heeft dan hij met Donderhart getoond heeft.

Links

De Bezige Bij, Amsterdam, 2010
ISBN 978 90 234 5474 8
315p.
Bestellen: clk.tradedoubler.com/click?a=1724103&p=67859&g=17297694&epi=1001004007577161 p.

Geplaatst op 29/04/2010

Naar boven

Reacties

  1. Piet Joostens

    Na het lezen van deze kritiek moest ik even denken aan het gedicht ‘An die Nachgeborenen’ van Bertolt Brecht: ‘Wat zijn dit voor tijden, waarin / een gesprek over bomen bijna een misdaad is / Omdat je er zo veel wandaden mee verzwijgt!’ Het lijkt erop dat deze criticus vindt dat een schrijver vandaag de dag vooral consequent moet zijn. Bemoeit een schrijver zich op internet al eens met politieke zaken, dan mag hij die in zijn roman niet zomaar als decor gebruiken. Nochtans is de criticus positief over ‘de culturele spreidstand van Blondeau’ – maar mag die alleen op het internet spelen? Want dat de auteur van Donderhart ‘de verwachtingen’ van de (flaptekst)lezer al eens ‘verstoort’, klinkt hier voor de verandering als een verwijt. Dat de liefdeshistorie pathetisch is en de roman als geheel niet geslaagd is, wil ik best geloven. Maar waarom zou een schrijver de liefde niet mogen laten primeren boven geopolitieke gebeurtenissen, en ook: wat heeft ‘consequent’ gedrag eigenlijk te maken met kunstenaarschap? (Overigens worden flapteksten lang niet altijd door de auteur geschreven.)

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Je reactie zal pas verschijnen na controle op spam. Dat kan een paar uren of dagen duren.